Klimalarda Sızdırmazlık Kaçak Kontrolü

İklimlendirme sistemleri, konutlarda, ticari ve endüstriyel uygulamalarda yaygın kullanılmaktadır. Sabit iklimlendirme sistemlerinin temel fonksiyonu ortamdaki sıcaklık ile nemi belli aralıkta kontrol etmektir. Cihaz kapasiteleri, hareketli ve küçük tak-çalıştır sistemlerden, hastaneler ile ofis binaları gibi tüm binayı iklimlendiren yüksek kapasiteli sabit sistemlere kadar geniş bir aralıkta yer almaktadır. Düzenlemeye bağlı olarak; tüm soğutma sistem elemanlarının tek bir gövde içinde olduğu paket sistemlerden, split diye adlandırılan ve elemanların birden fazla gövde içinde yer aldığı iklimlendirme sistemleri söz konusudur. Ofis binaları, alışveriş merkezleri ile hastane gibi uygulamalarda split sistemler yerine ikincil bir soğuk su devresi içeren merkezi iklimlendirme sistemleri tercih edilmektedir.

F-gaz içeren Klima sistemleri aralıklarla periyodik sızdırmazlık kontrollerine tabi tutulur. 5 ton eşdeğer CO2’den (hermetik olarak sızdırmaz bir sistem olarak etiketlendi ise, 10 ton eşdeğer CO2) düşük şarj miktarına sahip sistemler bu kapsam dışındadır. Kontrol sıklığı, sistemde bir kaçak izleme sistemi olup olmamasına göre değişkenlik göstermektedir.

Cihaz işletmecisi sızdırmazlık kontrollerinin sertifikalı personel tarafından yerine getirilmesinin kontrolünden sorumludur.

Yeni işletmeye alınan sistemlerin sızdırmazlık kontrolleri hemen yapılmalıdır. Bir kaçak tespit edildiğinde, işletmeci kaçağın en kısa zamanda sertifikalı personel tarafından tamirinden sorumludur. Tamir öncesinde gerekiyorsa soğutkanın sistemde kondenser/sıvı tankında toplanması (pump-down) veya dışarıya alınması (recovery) gerekir.

Tamir sonrasında işletmeci, oksijen içermeyen azot (OFN) ile sızdırmazlık testi yapıldığından emin olmalıdır. Bu işlem sonrasında azot atmosfere tahliye edilir. Vakum işlemi ve yeniden soğutkan şarjı sonrasında kaçak detektörü ile yeniden sızdırmazlık kontrolü yapılmalıdır. Tekrarın önlenmesi için kaçağa sebep olan esas sorunun ortadan kaldırılması gerekir. Sertifikalı personelin değerlendirmesine bağlı olarak bir ay içinde kontrol ziyaretinde bulunulmalıdır. Kontroller öncelikle daha önce kaçağa sebep olan ve onarılan bölgeye odaklanmalıdır. Kaçak bölgesine komşu alanlar da incelenmelidir.

Yönetmelikte işaret edilen bir sonraki sızdırmazlık kontrolü zamanı, bu ziyaret tarihi esas alınarak hesaplanır. Sızdırmazlık kontrollerine ilişkin detayları içeren bilgiler başka bir yönetmelikte ele alınmıştır. Bu yönetmelikte sistematik kontrollere ilişkin ayrıntılı bilgiler ve dolaylı ile dolaysız sızdırmazlık kontrol yöntemleri konu edilmiştir.

Kaçak İzleme Sistemleri

Kaçak izleme sistemi; florlu sera gazı kaçağı tespit ettiğinde işletmeciyi uyaran kalibre edilmiş mekanik, elektriksel ya da elektronik cihazdır. 17. 500 ton ve üstü CO2’ye eşdeğer f-gaz içeren sistemler, sabit kaçak izleme ekipmanı ile donatılmalıdır. Kaçak izleme sistemi her 12 ayda 1 bir mutlaka kontrol edilmelidir. Kaçak izleme sistemleri hareketli soğutma ve taşıt iklimlendirme sistemleri için zorunlu değildir. Havadaki f-gaz varlığını takip edecek olan kaçak izleme sistemleri varsa makina dairesine yerleştirilmelidir. Makina dairesi yok ise, mümkün olduğunca kompresöre yakın monte edilmeli ve yeterli hassasiyet seviyesine sahip olmalıdır. Bu konuda EN 378 ve diğer standartlar ile yönetmelikler dikkate alınmalıdır. Sabit kaçak izleme sistemi vasıtasıyla işaret edilen kaçağın yeri belirlenmeli ve tamir edilmelidir.

500 ton veya daha az CO2 eşdeğeri f-gaz içeren sistemlerden sorumlu işletmeciler de zorunlu olmamasına rağmen kaçak izleme sistemi kurabilirler. Düzgün bir şekilde çalışan kaçak izleme ekipmanına sahip sistemler emsallerine nazaran daha seyrek zorunlu sızdırmazlık kontrollerine tabi olacaktır.

Soğutkanların Geri Kazanımı ve Islahı

Her türlü soğutma ve iklimlendirme ekipmanının işletmecisi, f-gazların sistemden geri kazanılması, geri dönüşümü, ıslahı ve bertarafı konusunda gerekli düzenlemeleri yapmakla sorumludurlar. Bu işlemlerin gerektiği takdirde bakım ve servis işlemleri esnasında ya da ömrünü tamamlamış cihazların hurdaya ayrılması öncesinde ve gerek sabit soğutma-iklimlendirme sistemlerinde sertifikalı personel tarafından gerçekleştirilme zorunluluğu vardır.